Yazarımız Ece Er, televizyondaki reyting canavarını yazdı:
Reyting Denen Canavar Nedir
Biliyorum bu yazı az okunacak ama şuraya bırakıyorum, meraklısı okusun….
Hepimiz duyduk, yıllardır nice diziler Reyting adlı canavarın pençesine düşüyor ve ekrandan bir bir siliniyorlar. Reyting nedir, isterseniz kabaca bir bakalım!
Reyting, bir televizyon programın izleyici oranı olup halk ve televizyoncular için değil reklam verenler için ölçülür. Yani aslında biz izleyenleri pek ilgilendirmez. Reyting ölçümünün toplumsal bir misyonu yoktur. Amaç hangi zamanda, hangi programı, kimlerin seyrettiğini tespit edip hedef kitleye ulaşmaktır. Böylece satacağı ürünü nerede, nasıl, kime pazarlaması gerektiğini düşünen üretici reklamı ona göre kanallara sunar.
Televizyonların daha kuruluşlarında belirli bir görüş ve amaçları, ona bağlı olarak da hedef izleyici kitleleri vardır ve pek değişmez. Bu açıdan bakıldığında reyting, televizyoncuların bir meselesi değilmiş gibi görünüyorsa da sonunda televizyon kanalları da birer ticarethanedir. Ayakta durabilmeleri için gelire ihtiyaçları vardır, bu gelirin ana kaynağı da reklamdır.
Zamanımızın büyük bir kısmını televizyon başında geçirdiğimiz ortada. Takip edilen diziler, futbol ve basketbol mücadeleleri, filmler, yarışma programları… Peki izlediğimiz diziler ya da filmler neye göre seçiliyor ya da ekranda takip ettiğimiz bağımlısı olduğumuz dizilerin bir ölçütü var mı? Tüm bu soruların tek bir cevabı var aslında Reyting kaygısı. Bu da bazı dizilerin anında ekranlara veda kaybetmesine sebep oluyor.
Peki reyting ne ile nasıl ölçülür? Bu ölçümler belirli sayıdaki deneklerin televizyonlarına takılan cihazlar aracılığı ile gerçekleştirilir. Bu cihazların nerede ve kimde olduğu bilinmez. Son bilgilere göre yaklaşık 2200 evde reyting ölçüm cihazı olduğu biliniyor.
Reyting oranları belirlenen deneklerin televizyonlarına bağlanan peoplemeter adı verilen cihazlar aracılığı ile belirlenir. Bu cihazlar deneğin saat kaçta hangi kanalı izlediğini ne kadar süre ile izlediğini ortaya koyar ve tüm televizyonlara ve programlara bir yüzde ve puan verir. Buna göre bir sıralama yapılır. Total adı verilen puantaj ve sıralamada tüm deneklerin değerlendirmeleri göz önünde bulundurulurken AB adı verilen sıralamada ise gelir seviyesi ve eğitim seviyesi diğer deneklere nazaran daha yüksek olan grubun sıralamasıdır. Reyting denekleri nasıl seçiliyor. Reyting denekleri şirketlerin aldığı başvurular arasından seçiliyor. Denekler evlerinde televizyonlarını açtığı cihaz kayda giriyor ve hangi kanal izleniyorsa onun reytingi artmaya başlıyor. Denekler bunu genellikle ücret yerine “hediye” karşılığı yaparlar. Hediyelerin televizyon olması ve aileyi zenginleştirecek düzeyde olması yasaktır. Tost makinesi, meyve sıkacağı gibi ufak ürünler hediye edilebilir.
Reyting oranlarının ölçümlenmesi 4 ana gruba ayrılmıştır. Bu gruplar; A/B, C1, C2 ve D/E‘dir. Bu grupları oluşturma aşamasında ilk olarak ailede en yetkili kişinin eğitimi ve mesleği baz alınmaktadır. Sıralama az önce belirttiğimiz gibi A/B izleyici kitlesiyle başlar ve sıra ilerledikçe grupların eğitim seviyeleri ve meslek seçimleri standartların altına düşmektedir. Bu kıstasların şu şekilde sonuçları vardır; kişinin eğitim seviyesi ilgi alanlarının ya da hayattaki önceliklerinin değişmesinde rol oynadığı için doğal olarak televizyonda izlediği programları kendi kişisel özelliklerine göre seçmesine yol açar. Bunun yanı sıra mesleği de yaşam standartlarının yükselmesinde önemli rol aldığı için izlediği dizilerin ya da programların reyting seviyelerini üst level’a çıkardığında marka sahipleri A/B izleyici gruplarının yöneldikleri programlara o gruba hitap edecek markaların reklamlarını vermektedirler. Bu aşamalar reyting ölçme mantığında ele alındığı zaman, evlerine reyting ölçer yerleştirilen bireylerin ailelerindeki herkesi de kapsamak mecburidir. Anne, baba ve kaç çocuk varsa kumanda üzerinde herkesin kendisine ait numarası olur.
Denek ailelerin evlerine takılan “izleyici ölçer” üç ana kısımdan oluşuyor:
Televizyon açıldığında hangi kanaldan hangisine geçildiğini tespit eden ve televizyonun içine monte edilen kibrit kutusu büyüklüğünde “frekans tespit edici”.
Evdeki her aile bireyine bir numaranın tahsis edildiği sekiz düğmeli bir “kumanda cihazı”(Bu kişiler televizyon izlemeye başladıkları an kendilerine ait düğmeye basarlar).
Televizyonun hangi saatte açılıp kapandığını tespit eden bir “zaman ölçer.” Merkezdeki bilgisayar saat 02:00 – 06:00 arasında, aileleri hiç rahatsız etmeden cihazlardan bilgileri alır, birleştirip düzenler.
Örneğin; gündüz kuşağında anne televizyon seyrediyorsa ve kumandada numarası 2 ise önce onu tuşlar ve ardından izlemeye başlar. Belirli aralıklarla televizyonda hala aynı kişinin izleyip izlemediğini soran uyarılar belirir. Hala aynı kişi izliyorsa numarasını tuşlar ya da annenin yerine baba ya da çocuk izlemeye başladıysa kendi numaralarını tuşlarlar. Örneğin; C2 grubunun içerisinde sayılan bir ailenin çocuğunun ne tür programlar izlediği, hangi saatte neye yöneldiği, dolayısıyla çocukların reklamlar vasıtasıyla istenilen ürüne yönlendirilmesi marka sahipleri için çok fazla önem taşır. Reklam sektöründeki en büyük pay çocuklara yönelim olduğu için çocukların TV başında geçirdikleri zamana çok önem verilmektedir.
Son günlerde reyting sisteminin kaldırıldığı haberleri ne kadar doğru bilinmez ancak bu sistem ekipler tarafından güvenilir olarak takip ediliyor. Bazı kesimler 2000 kişi tüm ülkeyi nasıl temsil edebilir bu basit bir işlem diyerek konuşsa da televizyonların gerçekleştirdiği anketlerde bile bu sistemin ne kadar başarılı olduğu ortaya çıkıyor. Araştırmacılar bu konu hakkında sistemin gidebileceği son noktanın bu olmadığını belirtmiş yani bu demek oluyor ki bu sistem daha da geliştirilebilir ancak şu an için sanırım bu sistem yeterli görülüyor.
Bizim için pek de akla yatkın olmasa da bu sistem uzunca bir süre daha kullanılacaktır. Oysa sosyal medya üzerinden pek çok insan seyrettiği dizi ile ilgili bazı paylaşımlar ve katılımlarda bulunuyor. O yüzdendir ki bir de internet üzerinden bazı sayfalar reyting ölçmek adına bazı aktiviteler yapmaktadır. “ kime sorsam aynı diziyi seyrediyoruz, ama reytinglerde seyrettiğim dizi sürünüyor” demenizin gerçek nedeni işte bu. Ev halkının tek tek numaralandığı cihaza, okuma yazma bilmeyenlerin nasıl müdahale ettiği, kadının, çocuğun ezildiği kısımda kumandanın kimin elinde olduğu, evinde televizyonu olmayıp da köy kahvesinde kimin, ne seyredildiği… hepsi bu sistemin içinde. 2200 cihaz ve binlerce, milyonlarca izleyici aynı anda bazen doğru ibreyi gösteremiyor.
Hayatta ibrenin doğruyu göstermesi dileği ile…
http://blog.milliyet.com.tr/eceer
twitter.com/eceer6
https://www.facebook.com/eceeryazilari
https://www.facebook.com/dizisin
https://www.facebook.com/EceERFanClub